Bệnh Alzheimer là gì?
Theo Hiệp hội Alzheimer, bệnh Alzheimer chiếm 60-80% các trường hợp sa sút trí tuệ. Hầu hết những người mắc bệnh được chẩn đoán sau tuổi 65. Nếu được chẩn đoán trước đó, nó thường được gọi là bệnh Alzheimer khởi phát sớm.
Không có cách chữa khỏi bệnh Alzheimer, nhưng có những phương pháp điều trị có thể làm chậm sự tiến triển của bệnh.
Sự thật về bệnh Alzheimer nguy hiểm như thế nào ?
Mặc dù nhiều người đã nghe nói về bệnh Alzheimer, nhưng một số người không chắc chính xác nó là gì. Dưới đây là một số sự thật về tình trạng này:
- Bệnh Alzheimer là một tình trạng bệnh mãn tính liên tục.
- Các triệu chứng của nó xuất hiện dần dần và ảnh hưởng đến não bị thoái hóa, có nghĩa là chúng gây suy giảm chậm.
- Không có cách chữa khỏi bệnh Alzheimer nhưng điều trị có thể giúp làm chậm sự tiến triển của bệnh và có thể cải thiện chất lượng cuộc sống.
- Bất cứ ai cũng có thể mắc bệnh Alzheimer nhưng một số người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Điều này bao gồm những người trên 65 tuổi và những người có tiền sử gia đình về tình trạng này.
- Alzheimer và sa sút trí tuệ không giống nhau. Bệnh Alzheimer là một loại bệnh mất trí nhớ.
- Không có kết quả mong đợi duy nhất cho những người mắc bệnh Alzheimer. Một số người sống lâu với tổn thương nhận thức nhẹ, trong khi những người khác có triệu chứng khởi phát nhanh hơn và tiến triển bệnh nhanh hơn.
Hành trình của mỗi người với bệnh Alzheimer là khác nhau, tuỳ vào thể trạng, sự vận động trí não và tuổi tác.
“Sa sút trí tuệ” liên quan thế nào với bệnh Alzheimer
Thuật ngữ “sa sút trí tuệ” và “Alzheimer” đôi khi được sử dụng thay thế cho nhau. Tuy nhiên, hai điều kiện này không giống nhau. Alzheimer là một loại bệnh mất trí nhớ.
Sa sút trí tuệ là một thuật ngữ rộng hơn để chỉ các tình trạng có các triệu chứng liên quan đến mất trí nhớ như hay quên và lú lẫn. Sa sút trí tuệ bao gồm các tình trạng cụ thể hơn, chẳng hạn như bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson, chấn thương sọ não và những bệnh khác có thể gây ra các triệu chứng này.
Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị có thể khác nhau đối với những bệnh này.
Nguyên nhân bệnh Alzheimer và các yếu tố nguy cơ của bệnh này
Các chuyên gia chưa xác định được một nguyên nhân nào gây ra bệnh Alzheimer nhưng họ đã xác định được các yếu tố nguy cơ nhất định, bao gồm:
- Tuổi tác: Hầu hết những người phát triển bệnh Alzheimer đều từ 65 tuổi trở lên.
- Lịch sử gia đình: Nếu bạn có một thành viên trong gia đình đã phát triển tình trạng này, bạn có nhiều khả năng mắc bệnh hơn.
- Di truyền học: Một số gen nhất định có liên quan đến bệnh Alzheimer.
Có một hoặc nhiều yếu tố nguy cơ này không có nghĩa là bạn sẽ phát triển bệnh Alzheimer. Nó chỉ đơn giản là làm tăng mức độ rủi ro của bạn.
Để tìm hiểu thêm về nguy cơ phát triển tình trạng này, hãy kiểm tra sức khoẻ định kỳ và tư vấn/ nói chuyện với bác sĩ của bạn ngay khi gặp các dấu hiệu.
Bệnh Alzheimer và yếu tố di truyền
Mặc dù không có một nguyên nhân xác định di truyền có thể gây ra bệnh Alzheimer, nhưng di truyền cũng có thể đóng một vai trò quan trọng. Một gen đặc biệt được các nhà nghiên cứu quan tâm. Apolipoprotein E (APOE) là một gen có liên quan đến sự khởi đầu của các triệu chứng Alzheimer ở người lớn tuổi.
Xét nghiệm máu có thể xác định xem bạn có gen này hay không, làm tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer. Hãy nhớ rằng ngay cả khi ai đó có gen này, họ có thể không mắc bệnh Alzheimer.
Điều ngược lại cũng đúng: Ai đó vẫn có thể mắc bệnh Alzheimer ngay cả khi họ không có gen này. Không có cách nào để biết chắc chắn liệu ai đó sẽ phát triển bệnh Alzheimer hay không.
Các gen khác cũng có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và bệnh Alzheimer khởi phát sớm.
Các triệu chứng của bệnh Alzheimer
Mỗi người đều có những giai đoạn hay quên theo thời gian. Nhưng những người bị bệnh Alzheimer thể hiện một số hành vi và các triệu chứng liên tục và trầm trọng hơn theo thời gian. Chúng có thể bao gồm:
- Mất trí nhớ ảnh hưởng đến các hoạt động hàng ngày, chẳng hạn như khả năng giữ cuộc hẹn
- Rắc rối với các công việc quen thuộc, chẳng hạn như sử dụng lò vi sóng
- Khó khăn với việc giải quyết vấn đề
- Rắc rối với lời nói hoặc chữ viết
- Trở nên mất phương hướng về thời gian hoặc địa điểm
- Giảm phán đoán
- Giảm vệ sinh cá nhân
- Thay đổi tâm trạng và tính cách
- Xa lánh bạn bè, gia đình và cộng đồng
Các triệu chứng sẽ thường thay đổi theo giai đoạn của bệnh.
Các giai đoạn của bệnh Alzheimer
Alzheimer là một bệnh tiến triển, có nghĩa là các triệu chứng sẽ dần dần trầm trọng hơn theo thời gian. Bệnh Alzheimer được chia thành bảy giai đoạn:
- Giai đoạn 1. Không có triệu chứng ở giai đoạn này nhưng có thể được chẩn đoán sớm dựa trên tiền sử gia đình.
- Giai đoạn 2. Các triệu chứng sớm nhất xuất hiện, chẳng hạn như hay quên.
- Giai đoạn 3. Xuất hiện các suy giảm nhẹ về thể chất và tinh thần, chẳng hạn như giảm trí nhớ và khả năng tập trung. Những điều này chỉ có thể được nhận thấy bởi một người rất gần với người đó.
- Giai đoạn 4. Bệnh Alzheimer thường được chẩn đoán ở giai đoạn này, nhưng nó vẫn được coi là nhẹ. Suy giảm trí nhớ và không thể thực hiện các công việc hàng ngày là điều hiển nhiên.
- Giai đoạn 5. Các triệu chứng từ trung bình đến nặng cần sự giúp đỡ của người thân hoặc người chăm sóc.
- Giai đoạn 6. Ở giai đoạn này, một người mắc bệnh Alzheimer có thể cần giúp đỡ với những công việc cơ bản, chẳng hạn như ăn uống và mặc quần áo.
- Giai đoạn 7. Đây là giai đoạn nặng nhất và cuối cùng của bệnh Alzheimer. Có thể mất khả năng nói và biểu hiện trên khuôn mặt.
Khi một người tiến triển qua các giai đoạn này, họ sẽ cần sự hỗ trợ ngày càng nhiều từ người chăm sóc.
Bệnh Alzheimer thường khởi phát sớm
Bệnh Alzheimer thường ảnh hưởng đến những người từ 65 tuổi trở lên. Tuy nhiên, nó có thể xảy ra ở những người sớm nhất ở độ tuổi 40 hoặc 50. Đây được gọi là bệnh Alzheimer khởi phát sớm, hoặc khởi phát trẻ hơn. Loại bệnh Alzheimer này ảnh hưởng đến khoảng 5% tổng số những người mắc bệnh.
Các triệu chứng của bệnh Alzheimer khởi phát sớm có thể bao gồm mất trí nhớ nhẹ và khó tập trung hoặc hoàn thành công việc hàng ngày. Có thể khó tìm được từ phù hợp và bạn có thể mất thời gian. Các vấn đề về thị lực nhẹ, chẳng hạn như khó phân biệt khoảng cách, cũng có thể xảy ra.
Một số người có nguy cơ phát triển tình trạng này cao hơn những người khác ở cùng một lứa tuổi
Các phương pháp Chẩn đoán bệnh Alzheimer
Cách xác định duy nhất để chẩn đoán ai đó mắc bệnh Alzheimer là kiểm tra mô não của họ sau khi chết. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sử dụng các cuộc kiểm tra và xét nghiệm khác để đánh giá khả năng tâm thần của bạn, chẩn đoán chứng sa sút trí tuệ và loại trừ các bệnh lý khác.
Họ có thể sẽ bắt đầu bằng cách xem xét bệnh sử. Họ có thể hỏi về:
- Triệu chứng
- Lịch sử y tế gia đình
- Tình trạng sức khỏe hiện tại hoặc trong quá khứ khác
- Thuốc hiện tại hoặc quá khứ
- Chế độ ăn uống, uống rượu hoặc các thói quen lối sống khác
Từ đó, bác sĩ có thể sẽ làm một số xét nghiệm để giúp xác định xem bạn có mắc bệnh Alzheimer hay không.
Kiểm tra bệnh Alzheimer như thế nào
Không có xét nghiệm xác định bệnh Alzheimer. Tuy nhiên, bác sĩ có thể sẽ làm một số xét nghiệm để xác định chẩn đoán của bạn. Đây có thể là các xét nghiệm về tinh thần, thể chất, thần kinh và hình ảnh.
Bác sĩ của bạn có thể bắt đầu bằng một bài kiểm tra tình trạng tâm thần. Điều này có thể giúp họ đánh giá trí nhớ ngắn hạn, trí nhớ dài hạn và định hướng địa điểm và thời gian. Ví dụ: họ có thể hỏi bạn:
- Hôm nay là ngày bao nhiêu ?
- Giám đốc công ty bạn là ai ?
- Để nhớ và nhớ lại một danh sách ngắn các từ
Tiếp theo, họ có thể sẽ tiến hành một cuộc kiểm tra sức khỏe. Ví dụ, họ có thể kiểm tra huyết áp, đánh giá nhịp tim và đo nhiệt độ của bạn. Trong một số trường hợp, họ có thể thu thập mẫu nước tiểu hoặc máu để xét nghiệm trong phòng thí nghiệm.
Bác sĩ cũng có thể tiến hành kiểm tra thần kinh để loại trừ các chẩn đoán khác có thể xảy ra, chẳng hạn như một vấn đề y tế cấp tính, chẳng hạn như nhiễm trùng hoặc đột quỵ . Trong kỳ thi này, họ sẽ kiểm tra phản xạ, trương lực cơ và giọng nói của bạn.
Bác sĩ của bạn cũng có thể yêu cầu các nghiên cứu hình ảnh não. Những nghiên cứu này, sẽ tạo ra hình ảnh về não của bạn, có thể bao gồm:
- Chụp cộng hưởng từ (MRI). MRI có thể giúp xác định các dấu hiệu chính, chẳng hạn như viêm, chảy máu và các vấn đề về cấu trúc.
- Chụp cắt lớp vi tính (CT). Chụp CT có hình ảnh tia X có thể giúp bác sĩ tìm kiếm các đặc điểm bất thường trong não của bạn.
- Chụp cắt lớp phát xạ Positron (PET). Hình ảnh quét PET có thể giúp bác sĩ phát hiện sự tích tụ mảng bám. Mảng bám răng là một chất protein liên quan đến các triệu chứng của bệnh Alzheimer.
Các xét nghiệm khác mà bác sĩ có thể thực hiện bao gồm xét nghiệm máu để kiểm tra các gen có thể cho thấy bạn có nguy cơ cao mắc bệnh Alzheimer.
(Biên tập từ Healthline.com)